Mantelzorg is in veel organisaties onzichtbaar aanwezig. “Eén op de vier werknemers in Nederland is mantelzorger,” zegt Sonja van Dijk, mantelzorgmakelaar uit Montfoort. Via Montfoort Werkt wil ze met lokale werkgevers uit Montfoort, Oudewater, Woerden, Harmelen en Lopik aan tafel: om bewustzijn te vergroten én om heel praktisch te ontzorgen, zodat mensen kunnen blijven werken.
Met haar bedrijf Mantelzorg Samen Sterk ondersteunt Sonja werknemers én werkgevers. Ze kent beide kanten van de tafel: jarenlang werkte ze in het bedrijfsleven en stuurde ze grote teams aan, terwijl ze zelf mantelzorger was voor haar schoonouders. “Ik weet hoe zwaar het is en tegelijk hoe belangrijk het is om mensen aan het werk te houden.” Het was die ervaring die ervoor zorgde dat ze als mantelzorgmakelaar startte.
Mantelzorg op de werkvloer is er vaak wél, maar onzichtbaar
De grootste misvatting die ze tegenkomt, is voorspelbaar. “Als ik werkgevers benader, zegt bijna iedereen: wij hebben geen mantelzorgers in dienst.” Sonja noemt een recent voorbeeld. “Ik gaf een bedrijfspresentatie. De directeur begon met: ‘de gemiddelde leeftijd bij ons is 38, dus ik denk niet dat dit speelt’. Tijdens het gesprek kwamen er iedere keer toch een aantal voorbeelden van mantelzorgers uit het bedrijf voorbij.”
Volgens Sonja komt dat door een te smalle definitie. “Mensen denken snel aan vijftigers die voor hun ouders zorgen. Maar mantelzorgers zijn er in alle leeftijden. Denk aan iemand die zorgt voor een kind met een beperking, een broer met psychische problemen of een buurvrouw zonder sociaal netwerk. Het start met een kop koffie, een boodschap en ineens komen daar heel veel zorgtaken extra bij.”
Wat feiten over mantelzorg:
Deze cijfers komen uit onderzoek uit 2024 van Stichting Werk&Mantelzorg.
Grijs verzuim en uitval
Daarnaast ziet Sonja dat werkgevers onderschatten hoe zeer verzuim een medewerker kan bezighouden. Veel hulpinstanties zijn alleen bereikbaar tijdens kantooruren; telefoontjes en regeldingen stapelen zich voor een werknemer dan op. “Dan ontstaat grijs verzuim: je bent wel fysiek aanwezig op kantoor, maar je hoofd is deels bij de zorg en het regelwerk. Werkgevers zijn zoekend: ze willen loyaal en sociaal zijn, maar vragen zich af hoe ver ze kunnen en moeten gaan.”
De gevolgen zijn groot: mantelzorg is verantwoordelijk voor naar schatting 18 procent van het ziekteverzuim. “Vaak wordt gezegd: ga maar even naar huis, rust uit, en kom daarna terug. Maar dat is geen duurzame oplossing. De vraag moet zijn: hoe kan iemand mét zijn zorgsituatie tóch gezond blijven werken?”
Overzicht in regel- en zorgtaken
Sonja ziet daar precies haar rol. Ze brengt overzicht en neemt waar mogelijk regeltaken over, zoals bellen met instanties en het aanvragen van indicaties. “Soms is een luisterend oor genoeg, soms structurele ondersteuning, zoals vervangende mantelzorg. Het doel is altijd: medewerkers gezond aan het werk houden.” Verlofregelingen bestaan, benadrukt ze, “maar ik probeer eerst te zoeken naar duurzame oplossingen: zaken die thuis of op het werk anders kunnen, zodat mensen niet meteen uitvallen.” De opbrengst voor werkgevers is concreet: minder uitval, lager verzuim, meer loyaliteit.
De boodschap die Sonja bedrijven wil meegeven? Maak mantelzorg bespreekbaar. “Vraag medewerkers bij het koffiezetapparaat niet alleen: ‘hoe was je weekend?’, maar vraag even door. En kijk in functioneringsgesprekken ook naar hoe het gaat privé. Veel mantelzorgers zien hun inzet als vanzelfsprekend en praten er niet over. Je moet nou eenmaal zorgdragen voor je kind of moeder. Ze schamen zich dan als ze daar hulp bij willen vragen of als het te veel wordt. De belasting wordt pas zichtbaar als iemand uitvalt.”
Mantelzorg zal toenemen
Met de vergrijzing en een teruglopend aantal zorgprofessionals zal het aantal werkende mantelzorgers de komende jaren alleen maar toenemen. “Iedere werkgever gaat ermee te maken krijgen,” zegt Sonja. “Het is geen vraag óf, maar wanneer.”
Volgens Sonja is het de uitdaging om te kijken bij verschillende vakgebieden hoe daar goed mee kan worden omgegaan. “Als je in een fabriek staat of echt in een productie bijvoorbeeld, dan is het natuurlijk heel lastig om tussendoor een belletje te plegen of eerder weg te gaan, maar daar moet wel over worden nagedacht.”
Sonja gaat graag in gesprek met lokale bedrijven in Montfoort, Woerden, Oudewater, Harmelen en Lopik om te onderzoeken in hoeverre zij binnen hun organisatie te maken hebben met mantelzorg, en waar zij ondersteuning kan bieden. “Of je nu vijftig medewerkers hebt zonder HR-afdeling of 250 mensen in dienst: uit mijn ervaring blijkt dat overal dezelfde uitdagingen spelen.”
Benieuwd hoe Sonja jouw organisatie kan helpen? Neem dan contact met haar op via: mantelzorgsamensterk.nl.